Na ostrzu książki

Lista podejrzanych spraw – Jennie Godfrey

6 lipca 2025

Jakim cudem my miałybyśmy złapać Rozpruwacza z Yorkshire, skoro nie udało się to policji?

   To pytanie zadała Sharon swojej przyjaciółce Miv. Miały dopiero dwanaście lat. Wprawdzie niedługo kończyły trzynaście, by wejść w okres nastoletni, jak zwykło przyjmować się w Yorkshire, ale jednak jeszcze były dziećmi. Dla Miv to nie był problem. Wiedziała, że Sharon się zgodzi, bo zawsze trzymały się razem i razem wszystko robiły. Z podziałem na role. Sharon realizowała pomysły wymyślane przez Miv, która nie bez powodu wpadła na tak „genialny” pomysł.

   Właściwie miała ich kilka.

   Może mama zaczęłaby się odzywać, a ojciec nie myślałby o przeprowadzce. Doszła do wniosku, że jeśli znajdzie seryjnego zabójcę kobiet zwanego Rozpruwaczem z Yorkshire, to nie będzie musiała wyprowadzić się, a tym samym opuścić przyjaciółkę. Miv nie wyobrażała sobie życia bez niej. Sharon była najlepszą osobą, jaką znała. Razem zapewniały sobie równowagę, pięknie się uzupełniając, chociaż bardzo różniły się pod każdym względem – urody, pochodzenia i osobowości.

   Wspólnie stworzyły listę podejrzanych spraw.

   Swoisty plan działania w dochodzeniu do prawdy – kto zabijał? Wyznaczał on nie tylko kierunek poszukiwań obu przyjaciółek, a tym samym kierunki rozwoju akcji, ale również powoli tworzył bardzo emocjonalną opowieść o mieszkańcach rodzinnego miasta. Budowały ją minihistorie stojące nie tylko za podejrzanymi dla dziewcząt osobami, ale również miejscami z mroczną przeszłością przez nie odwiedzanymi. W ten sposób autorka powoli, delikatnie i przeciekawie odtwarzała środowisko dorastania nastolatek, w którym polowanie na zabójcę było łatwiejsze niż podejmowanie i analizowanie bolesnych tematów rodzinnych. Wnikliwie charakteryzowała ludzi Yorkshire, którzy byli w plotkowaniu niezrównani, ale jednocześnie skryci, jeśli chodzi o własne życie, pełni dumy i źle ulokowanej determinacji, by nie okazywać uczuć. Czule i z uważnością odtwarzała przeszłość mieszkańców oraz misternie tkała powiązania w delikatnej sieci zależności między nimi, wpływające na postawy i dokonywane przez nich wybory. Powoli ujawniała ich sekrety, tajemnice i tematy tabu wpływające na dynamikę rozwoju wątków. Przy okazji wyławiając problemy społeczne mieszkańców, normy etyczne, według których żyli, sposoby omijania narzucanych zasad, ostracyzm i wykluczenie z nich wynikające oraz podwójną moralność i hipokryzję. W tle kreśląc pozycję kobiety w społeczeństwie lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku oraz dziecka, które należy pilnować, a nie słuchać.

   Świat dorosłych widziany oczami Miv przerażał, ale i uczył życia.

   Autorka niezwykle delikatnie wplotła w niego trudny proces dojrzewania nastolatki. Z przenikliwością pokazała proces myślowy dziewczynki, która starała się zrozumieć świat dorosłych i prawa nim rządzące, by w jego skomplikowaniu znaleźć swoje bezpieczne miejsce. Sposoby radzenia sobie z trudnymi, a nawet traumatycznymi wydarzeniami oraz emocjami z nimi związanymi, aby w każdej z nich zobaczyć życiowe lekcje, z których najważniejszą była – Można się podnieść po najgorszej rzeczy, jaka się w życiu człowiekowi przytrafi. Bunt i niezgodę na zasady, które mówiły, że ładne dziewczyny nie mogą się zadawać z dziewczynami biednymi lub mądrymi. Zasady, które zakazywały przyjaźni między chłopcami a dziewczętami, a tym bardziej między białymi dziewczynami […] a chłopakami śniadymi.

   To również opowieść o przyjaźni.

   Wspierającej, rozwijającej, lojalnej i pomagającej żyć, kiedy dorośli zawodzili. Wpływającej emocjonalnie na psychologiczną warstwę fabuły pełnej uczuć i wzruszeń płynących z ciepła, które autorka przekazała z własnych, dziecięcych doświadczeń. Z miłości do rodzinnego miejsca, w którym dorastała i sympatii do ludzi Yorkshire żyjących z piętnem poczynań mordercy, który zabił trzynaście kobiet w latach 1975-1980.

   Polecam przygotować chusteczki przed zagłębieniem się w brutalny, a zarazem czuły świat mieszkańców Yorkshire widziany oczami nastolatki.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Lista podejrzanych spraw – Jennie Godfrey, przełożyła Ewa Ratajczak, Wydawnictwo Luna, 2025, 464 strony, literatura angielska.

W Netflix można obejrzeć film dokumentalny o Rozpruwaczu z Yorkshire.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Powieść społeczno-obyczajowa