Na ostrzu książki

Wąska ścieżka: dlaczego odszedłem z Kościoła – Stanisław Obirek, Artur Nowak

1 marca 2020

Ależ mi ten wywiad poukładał chaos!

   Nie bardzo rozumiałam, skąd w polskim Kościele katolickim pojawił się rozłam? Skąd ta uwierająca mnie dychotomia między zwolennikami księdza Tadeusza Rydzyka i Radiem Maryja a księdza Adama Bonieckiego i Tygodnikiem Powszechnym. Tak zasadniczo mogłabym podzielić poglądy na niby jedną religię Polaków uznających się za katolików. Próbowałam dowiedzieć się na temat źródeł tak skrajnych postaw zarówno wśród jednych, jak i drugich. Niestety z nikłym powodzeniem. Tłumaczenia były mętne i bardzo emocjonalne, więc nadal tkwiłam w irytującej niewiedzy. Miałam wrażenie, że sami rozmówcy nie bardzo wiedzieli tak dogłębnie dlaczego, mając bardzo powierzchowną i wybiórczą wiedzę, skoro nie padły żadne konkretne argumenty.

   A w tym wywiadzie były!

   Służyły one jednocześnie do wytłumaczenia, dlaczego prof. Stanisław Obirek, były jezuita, odszedł z Kościoła katolickiego, a raczej, jak tłumaczy, dlaczego to Kościół porzucił swoją misję, a tym samym opuścił drogę, po której kroczyli dotąd wspólnie. W tej łamiącej myślowe schematy logice, które przylgnęły do polskiego Kościoła katolickiego jako ostoi chrześcijaństwa w Europie (co lubi powtarzać w mediach premier Mateusz Morawiecki),  kryje się cała istota kondycji polskiego katolicyzmu. Wywiad z Profesorem jest tak poprowadzony przez publicystę Artura Nowaka, by poprzez losy Profesora, jego dzieciństwo i dorastanie (był ofiarą księdza-pedofila), poszukiwania intelektualne i religijne, rozwój zawodowy oraz duchowy i ostatecznie znalezienie swojej tytułowej wąskiej ścieżki na nakazywanej przez ewangelię drodze do prawdy, ukazać równolegle historię polskiego Kościoła katolickiego w kontekście Watykanu i Kościoła katolickiego na świecie. Dokładnie, linearnie, z powoływaniem się na fakty historyczne, dokumenty posoborowe i encykliki papieskie, autorytety hierarchów kościelnych, teologów, filozofów, ale i wieloletnie oraz rzetelne badania socjologów jak Zygmunta Baumana (Obcy u naszych drzwi , Retrotopia) czy publicystów jak Frédérica Martela (Sodoma), odpowiedział mi na wiele nurtujących mnie i myślę, że również wielu Polaków, pytań. Dlaczego polscy duchowni negują wytyczne papieża Franciszka? Dlaczego polski katolicyzm to płytka religijność odpowiadająca na płytkie potrzeby? Dlaczego jego twarzą jest ks. Tadeusz Rydzyk, a nie ks. Wojciech Lemański (Z krwi, kości i wiary)? Dlaczego ceni się ślepą wiarę i spolegliwość wiernych nad otwarty umysł i dążenie do prawdy nakazanej przez ewangelię? Dlaczego Jan Paweł II pozwalał na ukrywanie pedofilii i homoseksualizmu w Kościele? Skąd wziął się fenomen „Polaka katolika”?

   I wiele, wiele innych dręczących mnie pytań.

   Co nie znaczy, że znalazłam wszystkie odpowiedzi, bo w trakcie czytania pojawiały się nowe, ale dotyczące już prognoz i przyszłości takiego Kościoła. Z tej niezwykle rzeczowej, ciekawej, konkretnej, odważnej i wiele wyjaśniającej rozmowy wyłonił się obraz bardzo specyficznego, wręcz egzotycznego, polskiego katolicyzmu. Nie przypuszczałam, że na tle światowego, polski jest tak potwornie zdeformowany, klaustrofobiczny, zalękniony, spolegliwy, skrajnie konserwatywny wręcz fundamentalistyczny, ślepy, odtwórczy, bezmyślny, zachowawczy, prymitywny (i mogłabym tak jeszcze długo), a w efekcie daleki od idei chrześcijaństwa i ewangelii oraz z ogromnym rozdźwiękiem między proponowaną a praktykowaną moralnością katolików.

   Kastowy w hierarchii i feudalny w przestrzeni Kościoła.

   Profesor wskazywał niewygodne fakty, destrukcyjne procesy, przemilczane mechanizmy, powołując się na konkretne nazwiska czy wysnuwając bolesne wnioski dla wielu trudne do przyjęcia, a nawet obrazoburcze i bluźniercze, które są dostępne w Wikipedii. W wywiadzie rozwinięte, uzasadnione i poparte argumentami, z którymi trudno polemizować, bo zahaczają nawet o spory między papieżami i ścierającymi się obozami poglądowymi w Watykanie. Ich obraz można prześledzić w filmie Dwóch papieży, który polecam obejrzeć dopiero po przeczytaniu tego wywiadu.

   Pozostał we mnie smutek.

Wywołany wnioskiem, że Polacy nie myślą i jak zwykle nie czytają, by swój rozum mieć, wpadając w sidła manipulacji. A może być tak pięknie, jak głosi ewangelia i jak lubi myśleć Profesor o chrześcijanach, którzy niczym nie wyróżniają się w środowiskach, w których żyją. No może tym, że są bardziej szczęśliwi i przestrzegają Dekalogu. Brzmi trochę jak myśl, którą można rozpocząć słowami Martina Luthera Kinga – „Mam marzenie, że pewnego dnia naród nasz wzniesie się na wyżyny prawdziwego sensu swojej wiary i uzna za prawdę oczywistą, że…”

   Mam marzenie, żeby ten wywiad przeczytał każdy polski katolik.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Książkę wpisuję na mój top czytanych w 2020 roku.

Obirek Stanisław, Nowak Artur, Wąska ścieżka: dlaczego odszedłem z Kościoła, Wydawnictwo Agora, 2020, 336 stron, literatura polska.

Polecam powyzszy wywiad, który w dużej mierze sygnalizuje zagadnienia poruszane w książce.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Fakty reportaż wywiad