Na ostrzu książki

Pomyśl, zanim pomyślisz – Robert DiYanni

21 marca 2019

Pomyśl, zanim pomyślisz: myślenie krytyczne i kreatywne – Robert DiYanni
Przełożyła Małgorzata Guzowska
Wydawnictwo Naukowe PWN , 2016 , 304 strony
Literatura amerykańska

Pomyśl, zanim pomyślisz i spójrz, zanim zobaczysz!
Na okładkę.

Zobaczyłam ją dopiero za drugim spojrzeniem. To en face, profil czy półprofil? A może wszystko naraz? Właśnie od takich niejednoznaczności, złudzeń, dualizmów percepcyjnych zaczyna autor swoje opracowanie o myśleniu krytycznym i kreatywnym. Pierwsza część to przede wszystkim omówienie podstawowych pojęć dotyczących procesu myślenia, różnic między myśleniem krytycznym a kreatywnym i ról jakie pełnią wobec siebie, podkreślając przy tym niezbędność ich wspólnego występowania.
Ich stosowanie, to konieczny warunek, by zmienić życie osobiste.
Jak pisze w przedmowie – Rozwój możliwości krytycznych i twórczych zwiększa pewność siebie, pogłębia rozumienie i podnosi poziom osiągnięć. Dobre myślenie poszerza percepcję i wzbogaca intelektualnie i emocjonalnie. Któż by nie chciał takich jakościowych zmian!?
Ta książka ma w tym pomóc.
Wzmocnić istniejące dobre nawyki umysłu i zmodyfikować lub usunąć złe. Pokonać liczne ograniczenia, a tym samym wskazać drogę przemiany w krytycznego i kreatywnego myśliciela. Podsuwa ku temu techniki i metody to umożliwiające. Najwięcej jest ich w drugiej, praktycznej części omawiającej zastosowanie i strategie myślenia krytycznego i kreatywnego. Jednak żaden rozdział, nawet w części teoretycznej, autor nie pozostawia bez ćwiczeń odpowiadających omawianej tematyce. Na każdym etapie przekazywanej wiedzy zawsze umieszcza na końcu rozdziału całą ich serię do przeprowadzenia. To one, ich stopień trudności i czas im poświęcony, narzucają tempo czytania i korzystania z opracowania. Ich staranne i sumienne wykonanie decyduje, ile wyniesie odbiorca z tej publikacji. Nie jest łatwo ruszyć z utartych torów myślenia, porzucić złe nawyki, które punktuje i zwalcza autor, pokonać blokady myślenia (kulturowe, percepcyjne, intelektualne, emocjonalne, polaryzujące) i zacząć myśleć rewolucyjnie, odmiennie, inaczej, nowatorsko, innowacyjnie i – uwaga! – bez lęku. Ta ostatnia przeszkoda jest największym wrogiem myślenia krytycznego i kreatywnego. Jednak, aby nie zachłysnąć się tą proponowaną wolnością, jaką daje myślenie bez granic łamiące dotychczasowe zasady, normy i bariery, autor w ostatniej, trzeciej części umieszcza podrozdział poświęcony podejmowaniu decyzji i kwestiom etycznym w kontekście myślenia krytycznego i kreatywnego.
Nie wystarczy tylko myśleć!
Trzeba jeszcze myśleć w ramach zasad moralnych i zachowań etycznych. Stopień trudności tego opracowania zależy od zaawansowania myślenia krytycznego i kreatywnego odbiorcy. Im wyższy, tym łatwiejszy. Dla kogoś, kto nigdy nie ćwiczył umiejętności dobrego przemyślenia złożonych kwestii, pytań bądź problemów, jest wyzwaniem. Dla mnie ćwiczenia nie były łatwe, mimo że temat nie jest mi całkiem obcy. Znam go ze szkoleń i z Sześciu myślowych kapeluszy Edwarda de Bono, na którego publikacje, między innymi, powołuje się autor. Jednak warto włożyć trochę wysiłku, bo satysfakcja ogromna, pojawiająca się w sytuacjach, w których przynosi konkretne korzyści. Autor, aby uwiarygodnić, że to, o czym pisze, jest możliwe do osiągnięcia przez każdego, tworzy sześć podrozdziałów, których bohaterem jest Leonardo da Vinci. Na jego przykładzie pokazuje nawyki myślowe naukowca i artysty, które odpowiadają omawianym strategiom myślenia wyższego rzędu. Dokładnie tak myślał Leonardo da Vinci, co przekładało mu się na sukcesy niemal w każdej dziedzinie nauki i sztuki. Był przekonany, że każdy, kto w dyskusji polega na autorytetach, nie używa rozumu, a pamięci. Najbardziej jednak zmotywowały mnie ostatnie zdania z przedmowy autora – Siła takiego myślenia może zmienić sposób, w jaki spostrzegasz siebie, jak rozumiesz innych i jak doświadczasz otaczającego cię świata. I może pomóc ci dokonać takiej zmiany w życiu twoich uczniów. Wbrew pozorom to opracowanie, bazujące na wiedzy innych naukowców i badaczy (psychologów, socjologów, etyków, filozofów), na których dorobek naukowy powołuje się autor, przeznaczone jest nie tylko dla odbiorców dbających o osobisty rozwój, ale przede wszystkim dla wszystkich uczących innych – nauczycieli, trenerów, wychowawców czy wykładowców. Podkreśla, że to właśnie w szkole zabija się wyobraźnię będącą podstawą myślenia krytycznego i kreatywnego, pisząc – kiedy chodzimy do szkoły i „dorastamy”, dostajemy jasny przekaz, że wyobraźnia nie jest taka ważna, że pielęgnowanie jej musi zrobić miejsce rozwijaniu praktycznego, realistycznego rozumienia świata.
Nic bardziej mylnego!
To opracowanie tłumaczy dlaczego i jak to zmienić.