Na ostrzu książki

Nieznane życie lodowców – Bjørn Roar Vassnes

21 marca 2019

Nieznane życie lodowców: jak lód z kół podbiegunowych wpływa na życie planety – Bjørn Roar Vassnes
Przełożyła Anna Hopen
Wydawnictwo Kobiece , 2019 , 212 strony
Literatura norweska

Jesteśmy dziećmi lodu!

Wszyscy. Bez względu na to, w którym miejscu na Ziemi żyjemy. Nie istnielibyśmy bez wytworzenia się pokrywy lodowej, a przynajmniej nic na to nie wskazuje.

Tę śmiałą tezę, przypominającą działanie systemu naczyń połączonych i przekaz filmu Avatar o jedności ekosystemu, postawił autor przeciekawych rozważań przypominających bardziej opowieści niż naukowe wywody, na temat kriosfery. Norweski dziennikarz naukowy, który podjął się mało znanego zagadnienia albo w ogóle nieistniejącego w świadomości wielu ludzi. Śledząc badania naukowe nad klimatem i obszarami wokół biegunów, zdobył kompleksową wiedzę dotyczącą powłoki lodowej naszej planety wspartą doświadczeniami dziecka wychowanego w najzimniejszym rejonie norweskiego płaskowyżu – Finnmarksvidda.

Wikipedia

Tę mieszankę profesji, zainteresowań, doświadczeń zawodowych i wspomnień z dzieciństwa zamienił na przeciekawą opowieść o lodowym królestwie Królowej Śniegu. O jego początkach w wirującym tańcu płaszcza lodowego w czasach, kiedy kula ziemska była śnieżką. Tanga trwającego wiele er, zanim mogło pojawić się życie w wyniku panspermii. Laicki światopogląd nie przeszkodził mu jednak w powoływaniu się na opowieści zaczerpnięte prosto z Biblii, skandynawskich legend, mitów i baśni. Sama opowieść o bogactwie pojęć określających lód i śnieg sięgającym blisko trzystu słów był dla mnie nierzeczywistym światem, o którym nie miałam żadnego pojęcia. Do swoich historii wniósł również sporo sensacji, opisując współzawodnictwo w wyprawach odkrywczych i badawczych na bieguny ziemskie. Nawet nie wiem, kiedy ukształtował we mnie myśl, że główni bohaterowie tych baśniowo-egzotycznych opowieści – lód i mróz – mieli ogromny, a nawet decydujący wpływ na ukształtowanie terenu i krajobrazu, ewolucję człowieka i jego stylu życia, granice państw, kulturę narodów, życie Saamów i ich reniferów, a nawet pierwsze pola kukurydzy, smak sera prowansalskiego czy silnik parowy. Ta zależność istnieje do dzisiaj, chociaż wielu nadal nie zdaje sobie sprawy, że nasza planeta tworzy gigantyczne laboratorium rozwoju życia i jego coraz bardziej złożonych form, a mróz pełni funkcję katalizatora.

Że żyjemy w raju zbudowanym na kruchych fundamentach z lodu.

Którego jest coraz mniej i jest coraz cieńszy. Zapasy zamrożonej wody pod postacią lądolodów, lodowców gruzowych, lodu morskiego, czapy śnieżnej na himalajskim „dachu świata” i wiecznej zmarzliny, roztapiają się. Im więcej czytałam, tym bardziej zdawałam sobie sprawę, jak wiele negatywnych zmian i przerażających skutków (wybuchy metanu, susze, powodzie, pożary), zostało spowodowanych topnieniem mas lodowych. Stąd duża rola nowego typu ekologów – krioaktywistów, którą podkreślił autor, poświęcając ich działaniom osobny rozdział.

Trochę przeraziłam się!

Spojrzałam przez okno.

Ten widok z 28 stycznia mówi mi, że to nie jest zima z mojego dzieciństwa i że ten krajobraz powtarza się już od wielu lat. Że „bajka” autora o Krainie Lodu zawiera wiele brutalnej prawdy i morał – nawet małe przedsięwzięcia, jak park epoki lodowcowej tworzonej przez Zimowa czy działania krioaktywistów walczących o ochronę lodowców, są potrzebne, aby zapobiec ziszczeniu się najczarniejszego scenariusza.

Zdania pisane kursywa są cytatami pochodzącymi z książki.

Książkę wybrałam spośród nowości księgarni Tania Książka.