Na ostrzu książki

Ukryty potencjał – Adam Grant

2 sierpnia 2025

W rzeczywistości wcale nie trzeba być cudownym dzieckiem, aby dokonać wielkich rzeczy. Postawiłem sobie za cel wykazać, że to jest osiągalne dla każdego.

   Tak założył sobie autor w prologu, by zaraz dodać – Każdy ma w sobie ukryty potencjał. Ta książka mówi o tym, jak go uwolnić.

   Nie był gołosłowny.

   Jako psycholog organizacji swoją pracę ukierunkował na badanie czynników wpływających na postęp. Dokonał odkryć, które podważyły dotychczasowe, ugruntowane założenia dotyczące potencjału tkwiącego w człowieku. Dlatego biorąc tę publikację do ręki, należy tę dotychczasową wiedzę odsunąć na bok, ale nie wyrzucać, bo przyda się do porównań, i zacząć z pozycji  tabula rasa, pozwalając autorowi na jej ponowne zapisanie. Poddać się przyjęciu wiedzy od nowa, ponieważ obala również powszechne mity dotyczące procesu nauczania i stosowanych w nim metod. Autor na początku wyodrębnił trzy główne elementy determinujące krystalizowanie się sukcesu.

   Przypominało to szlifowanie surowego diamentu.

   Jego piękno uzależnił od charakteru i jego atutów jako najważniejszym źródle siły, motywacji jako rusztowania dla charakteru i systemów szans, czyli szerszych możliwości. W takiej też kolejności ułożył główne rozdziały, omawiając szczegółowo poszczególne zagadnienia w podrozdziałach. W całą wiedzę naukową wplótł historie zdarzeń lub konkretnych osób z różnych dziedzin zawodowych – sportowców, muzyków, alpinistów czy astronautów. Wśród nich umieścił również osobiste i zawodowe wątki autobiograficzne ilustrujące omawiane zagadnienie.

   To emocjonalne podejście czyniło treść niezwykle dynamiczną.

   Poszczególne historie opowiadane niczym thrillery psychologiczne przy okazji pozostawiały to, co dla autora było najważniejsze – wiedzę i wiarę we własne możliwości, spełniając jedno z założeń pozycji – stać się rusztowaniem dla motywacji czytającego. Każde udokumentowane badaniami własnymi lub innych naukowców podanymi w przypisach. Jednocześnie można było je porównać do wiedzy już posiadanej i obowiązującej w naukach społecznych.

   Na niekorzyść.

   Czytając wszystkie historie tych niezłomnych osób, kibicując im i zaciskając kciuki, to jednak, jak zaznaczył autor, powinny one nas raczej niepokoić, niż cieszyć, skoro były o wyżynach determinacji i desperacji bolesnego przedzierania się przez obecne systemy osiągania sukcesu, a nie przyjemnego wyzwalania potencjału, które powinny być regułą, a nie wyjątkiem.

   I to jest najsmutniejsza myśl wynikająca z tego przekazu i porównania wiedzy.

   Mnie z zawodowego punktu widzenia najbardziej zainteresował rozdział o systemach szans. Czytając  o szkolnictwie i nauczaniu, cały czas porównywałam przekazywaną wiedzę z obowiązującą w polskiej szkole pruskiej. Zwrócenie uwagi i położenie nacisku na rozwój czytelniczy człowieka jako podstawy w nauczaniu było dla mnie zarówno przyjemne, bo od dawna o tym mówię z całym środowiskiem bibliotekarskim, jak i bolesne, bo nikt nie słyszy, choć paradoksalnie słucha. Autor podkreślał, że czytanie to umiejętność absolutnie podstawowa dla nauki każdego przedmiotu, a radość czytania należy kształtować w kulturze czytania. Pokrywa się to z myślą wielkiej jej propagatorki i specjalistki od bibliotekarstwa szkolnego Jadwigi Andrzejewskiej, piszącej dokładnie tak, jak autor, tyle że pół wieku temu.

   Jak widać, bezskutecznie.

   Dopóki decydenci od systemów nie zrozumieją, że nie ma większego osiągnięcia niż uwolnienie własnego ukrytego potencjału, co ma bezpośredni wpływ na edukację, jako instrumentu budowania narodu, dopóty reformy szkolnictwa będą leczeniem objawów choroby, a potem pudrowaniem trupa.

   Utopia?

   Zaprzecza temu Finlandia, stosując to założenie we własnym, najlepszym systemie szkolnym na świecie. Zamiast ambitnie osiągać cele, stawia na aspiracje do stania się stale rozwijającym się człowiekiem dla lepszego jutra.

     Stawia dokładnie na to, o czym mówił autor – charakter, motywację i system.

     Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Książkę wpisałam na mój top czytanych w 2025 roku.

Ukryty potencjał: Ty też go masz i co z nim zrobisz? – Adam Grant, przełożyła Magda Witkowska, Wydawnictwo MT Biznes, 2024, 328 stron, literatura amerykańska.

Rozmowa z autorem o książce.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Popularnonaukowe, Psychologia