Na ostrzu książki

Opowieści z Czeskiego Zakątka – Eva Koudelkova

19 maja 2024

Dawno, dawno temu, przed wieloma wiekami w Królestwie Czeskim żyli szczęśliwi Czesi, tworząc własną tradycję, obyczaje i opowieści przekazywane ustnie. Dobrze im się mieszkało w okolicach Kladska, dopóki nie zostali odeń oderwani w XVIII wieku. Ich cesarzowa Maria Teresa utraciła Śląsk w wojnie. Od tej pory Czesi należeli do Prus. Nie na długo, bo nastał okrutny wiek XX, w którym ich ziemie przyłączono do Polski. Wtedy większość z nich powiedziała – dość i masowo wyemigrowała do Czechosłowacji.

   Pozostały po nich podania.

   Powszechnie zwanych z Czeskiego Zakątka, bo u podnóża masywu granicznego Skalniaka (czes. Bor) pozostało jedenaście wsi i osad, których mieszkańcy nie porzucili  rodzimej mowy; wtedy ten obszar zaczęto nazywać Czeskim Zakątkiem (czes. Ćzeský koutek). Ostatecznie brutalny wir historii pochłonął rdzennych mieszkańców obecnych ziem kłodzkich. To dlatego można napotkać groby Czechów z niemieckim nazwiskiem na polskiej ziemi. Ich tradycja, wierzenia i życie powszednie zachowały się w przekazach ustnych. Spisali je badacze kultury, ale w formie literackiej ukazały się dopiero w publikacjach Evy Koudelkovej.

   A potem pojawił się czesko-polski projekt.

   Jego celem było podniesienie poziomu wiedzy we wspólnie zamieszkanym obszarze. Jego efektem jest ta przepięknie i z ogromnym pietyzmem wydana publikacja, zawierająca czterdzieści jeden opowieści, będących autentycznym źródłem wiedzy o ich twórcach, nie tylko przekazującym informacje o tym, jak żyli, co ich cieszyło, a co martwiło, lecz również obrazującym ich ludową filozofię oraz przesądy. Czarujące księżniczkami, królami, skarbami, panami na zamkach i dworach, także rozśmieszające historyjkami opisującymi zabawne zdarzenia, ale również straszące diabłami, zjawami, straszydłami i hejkalem. Tego ostatniego nie znałam.

   Wszystkie podzielono na trzy działy tematyczne  – O miejscach, O ludziach i O straszydłach.

   Ich czar przekazu w tekstach uzupełniały przepiękne fotografie i rysunki będące integralną częścią druku, mapki umieszczone na wyklejkach oraz komentarze na końcu książki, przybliżające ich tło historyczne, folklorystyczne i krajoznawczo-geograficzne.

   Całość została wydana w formie albumowej.

   To dlatego książka silnie angażowała moje zmysły swoją przeciekawą zawartością o rdzennych mieszkańcach ziemi kłodzkiej, których czas przeminął, zaklinając go słowach, niczym skamieniałą księżniczkę na Skalniaku. W historiach całkiem poważnych, a w niektórych podanych z humorem, na nowo ożywała przeszłość miejsc istniejących do dziś i w pewnym sensie przekazujących swoje dziedzictwo obecnym mieszkańcom tych terenów i każdemu, kto chce tu osiąść lub chociażby odwiedzić turystycznie. Korzenie, bez których nie można budować w pełni nowego życia w nowym miejscu.

   I w tym tkwi czarodziejska siła tej książki i tego projektu.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Opowieści z Czeskiego Zakątka – Eva Koudelkova, przełożyła i komentarzami opatrzyła Dorota Dobrew, zdjęcia Tadeusz Kandefer, rysunki Stanisław Mrowiński, Wydawnictwo Epograf, Wydawca Park Narodowy Gór Stołowych, 2023, 116 stron, ilustrowana, literatura czeska.

Tutaj można zajrzeć do książki.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Album, Baśnie podania legendy