Na ostrzu książki

Wszystko, czego ci nie mówią, gdy jesteś nastolatkiem – Mikołaj Marcela

12 marca 2023

Sądzę, że przyszedł czas, byśmy zaczęli się traktować na poważnie i dlatego napisałem tę książkę.

   To dobry powód (choć niejedyny, ale o tym później) do zebrania całej wiedzy i doświadczenia na temat adolescencji, niedostępnej dla młodzieży formalnie i oficjalnie w szeroko pojętej edukacji, żeby podsunąć jej kilka podstawowych drogowskazów na drodze nastoletniego życia. Młodzież lubi, kiedy traktuje się ją poważnie i z szacunkiem, czyli jak człowieka i rozmawia jak z człowiekiem. Znam to z doświadczenia ponad trzydziestu lat pracy z nią. Może jeszcze „małym człowiekiem”, jak mawiał Janusz Korczak, niedojrzałym człowiekiem, ale człowiekiem. Tym bardziej w okresie dojrzewania.

   W wyjątkowym, bo bardzo wrażliwym etapie psychofizycznym rozwoju człowieka.

   Drugim powodem była niewydolność szkoły. Jej inercji, ignorancji, indolencji, niekompetencji i niekompatybilności z rzeczywistością autor poświęcił wstęp, w którym odpowiedział na pytanie – Dlaczego ta książka jest dla ciebie? Wprowadzenie, które, ku mojej radości,  okazało się jedną, wielką, rzeczową krytyką systemu edukacji, który powinien nastolatkowi służyć, a tak naprawdę jest oparty na przestarzałych założeniach rodem z XIX wieku i nieaktualnej wiedzy psychologicznej, pedagogicznej i neurobiologicznej. Promujący zdecydowaną mniejszość uczniów z dyspozycją do systemowego uczenia się, o czym czytałam w genialnym poradniku Geniotyp Tonyego Estrucha – kolejnej pozycji krytykującej obowiązującą szkołę pruską, nazywając ją wprost „edukastracją” większości uczniów z innymi potencjałami. To dlatego, jak przytacza dane Mikołaj Marcela, blisko 90% aktywnych zawodowo dorosłych nie lubi swojej pracy. Dla mnie to pokłosie właśnie „edukastracji”.

   To dlatego szkoła może, dosadnie ujmując, wkurzać i wkurza.

   Obserwuję te rozczarowania i frustracje na co dzień. I o tym autor już pisał w pierwszym swoim poradniku dla młodzieży – Dlaczego szkoła cię wkurza i jak ją przetrwać. W tym nowym poradniku autor skupił się na wiedzy, która pomogłaby wejść młodemu człowiekowi w dorosłość na własnych warunkach, podsuwając wskazówki, praktyczne rady oraz dając do ręki narzędzia, by te warunki określić, a poszukiwania uczynić łatwiejszymi.

    Autor skoncentrował się na pięciu najważniejszych obszarach.

   Ujął je w rozdziały, nadając tytuły w formie pytań sugerujących odpowiadającą na nie zawartość – rozwój psychiczny i biologiczny mózgu, który tłumaczy brak zrozumienia u dorosłych, a tym samym podłoże konfliktu pokoleń; mocne strony osobowości, jej potencjał oraz sposoby ich rozwijania, by się spełniać; dobrostan i dbanie o niego jako priorytet oraz wyzwanie przyszłości i jak mu sprostać, budując odporność psychiczną (obecnie bardzo ważne zagadnienie!), by być lepiej przygotowanym na wejście w dorosłość. By nie zasilić tych 90% sfrustrowanych dorosłych. Jak widać, autor położył nacisk na dwie z trzech kompetencji człowieka, jakimi są: nastawienie do życia oraz wiedza, by tę postawę kształtować.

   Każdy rozdział zawierał przebogaty materiał przekazu.

   Nawiązujący do szeroko pojętej wiedzy z różnych dziedzin nauki, również poprzez cytaty, ale i z osobistymi nawiązaniami do doświadczeń autora z czasów nastoletnich. Tę gęstość informacji poddał zasadom dydaktyki, by nastolatek nie znudził się monotonią druku. Tekst ważny i ważniejszy zróżnicował wielkością czcionki oraz kolorem zielonym. Informacje inspirujące do działania umieścił w dymkach. A na koniec każdej partii materiału ulokował krótkie podsumowanie w punktach – co warto zapamiętać oraz miejsce do własnych notatek. Do książki dołączył bibliografię sugestii lekturowych zarówno dla nastolatka, jak i rodziców. Zauważyłam tam polecane już przeze mnie poradniki Szkoła bohaterek i bohaterów Przemka Staronia, #sexedpl Anji Rubik oraz Nastolatki na krawędzi Krystyny Romanowskiej, Marty Niedźwiedzkiej i Agnieszki Dąbrowskiej. Od siebie dorzuciłabym wspomniany już rewelacyjny Geniotyp Tonyego Estucha dla młodzieży i dla rodziców Mózg nastolatka Frances E. Jensen, Amy Ellis Nutt.

   Dla mnie poradnik autora okazał się superkołem ratunkowym dla nastolatków w dżungli życia, które nie daje wprawdzie i nie może dawać gotowych odpowiedzi i rozwiązań, ale na pewno wesprze, ukierunkuje i wyposaży młodego człowieka w bazową wiedzę, gdzie, co, po co i dlaczego szukać więcej, by zrozumieć siebie i odnaleźć swoje miejsce w życiu i świecie.

   Smutne jest to, że opracowanie nie wspiera systemu edukacji, ale jest zamiast „edukastracji”, bo autor mocno sugeruje zmianę na nauczanie domowe, przypominając o prawie do realizowania obowiązku szkolnego w domu. Pogłębia to uczucie dedykacja autora umieszczona na początku publikacji, która mówi wszystko, w jak beznadziejnej sytuacji znajduje się większość nastolatków „edukastracji” – Polskiemu systemowi edukacji, bez którego ta i inne moje książki najprawdopodobniej nikomu nie byłyby potrzebne.

   Śmiem twierdzić, że nie dożyję tych czasów, ale jestem pewna, że nadejdą.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Wszystko, czego ci nie mówią, gdy jesteś nastolatkiem: jak przygotować się na dorosłość – Mikołaj Marcela, Wydawnictwo You&YA, Wydawnictwo Muza, 2023, 256 stron, literatura polska.

Wywiad z autorem na temat poradnika „Dlaczego szkoła cie wkurza”.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Dla młodzieży, Poradnik, Psychologia