Na ostrzu książki

Nastolatki na krawędzi – Krystyna Romanowska, Agnieszka Dąbrowska, Marta Niedźwiedzka

22 stycznia 2023

Wychowujemy pokolenie nastolatek wtłoczonych między bezlitośnie oceniające ich ciała media społecznościowe, brutalną pornografię, samotność, szkołę, sprzeczne oczekiwania zapracowanych rodziców sprzężone z ich brakiem uwagi na co dzień.

   To teza, którą postawiła autorka, dziennikarka interesująca się problemami z pogranicza psychologii społecznej, socjologii, zdrowego stylu życia, seksuologii i równouprawnienia, swoim rozmówczyniom, psychiatrkom i psychoterapeutkom z wieloletnim doświadczeniem – dr Agnieszce Dąbrowskiej i dr Marcie Niedźwiedzkiej. W tej krótkiej i ogólnej, ale pojemnej, myśli zawarła bardzo zsyntetyzowaną treść przeprowadzonych rozmów ze współautorkami tej publikacji.

   Dlaczego dotyczących tylko dziewcząt?

   To pierwsze pytanie, jakie nasunęło mi się po przeczytaniu podtytułu – czego nie wiecie o problemach swoich córek. Już we wstępie otrzymałam odpowiedź na nie – ponieważ dziewczynkom jest dzisiaj trudniej dorosnąć. Dlaczego? Ponieważ to jednak dziewczynki są membraną życia społecznego. Jako pierwsze sygnalizują poprzez zachowania i emocje błędy dorosłych w wychowaniu popełniane w rodzinie i szkole. Chociaż od czasu do czasu pojawiali się również chłopcy, jako punkt odniesienia w podkreślaniu rozwojowych różnic płciowych w omawianych zagadnieniach.

   Było ich jedenaście.

   Najważniejszych progów w dojrzewaniu nastolatków – procesy neurobiologiczne z ważnym, ale bagatelizowanym tematem snu, depresja, zaburzenia psychiczne, autyzm, ADHD, technologia informacyjna i komunikacyjna, uzależnienia, identyfikacja płci, seksualność i seksualizacja, zaburzenia odżywiania oraz samouszkodzenia i próby samobójcze. Dosyć szerokie spektrum spraw dotyczących nastolatków, które omówiły rozmówczynie, to efekt ponaddwuletniej współpracy trzech współautorek. Trafnie wyłonione, dobrze przemyślane, włączające najnowsze problemy niesione przez rozwój technologii, ze skupieniem na roli rodzica w wychowaniu, który nie umie wyposażyć swoje dzieci w narzędzia radzenia sobie z rzeczywistością. Poparte zweryfikowaną przez praktykę wiedzą i najnowszymi badaniami naukowymi, na które powoływały się, a także doświadczeniami wyniesionymi z pracy ze swoimi nastoletnimi pacjentkami. Dlatego swoją pozycję, sądząc po podtytule, autorki skierowały przede wszystkim do rodziców. Publikację, która nie tylko wyposaży ich w podstawową wiedzę, ale również wskaże niezbędne narzędzia do wychowywania własnych dzieci. Jednak uwaga – nie oferują prostych rad, gotowych recept i instrukcji obsługi dziecka. Ja rekomenduję ją wszystkim wychowującym lub pracującym z nastolatkami.

    Zwłaszcza nauczycielom.

   Autorki nie nazwały wprost opresyjności szkoły w dojrzewaniu i dorastaniu młodzieży, ale wymieniły wyraźne cechy obowiązującego modelu szkoły pruskiej, który „celebrujemy” w Polsce od ponad dwustu lat. Coraz więcej dzieci i młodzieży, na swój sposób próbuje oszukać ten nieprzystający do nich system edukacji, a jego skutki właśnie omawiają autorki. Natomiast poddały jawnej krytyce stan opieki psychiatrycznej z jej najsłabszym ogniwem – diagnozą.

   Były przy tym konstruktywne.

   Zaproponowały, nie czekając na decydentów, własną alternatywę – Fundację Ośrodek Relacje na Rzecz Rozwoju Psychiatrii Dziecięcej. Konkretną odpowiedź na niedziałający w Polsce system opieki psychiatrycznej dla młodzieży. Miejsce, w którym dziecko byłoby postrzegane holistycznie – zarówno w aspekcie biologicznym, neurorozwojowym, rodzinnym, rówieśniczym, jak i edukacyjnym.

   Ja wysnułam swój wniosek z rozmów autorek.

   Trzy największe filary, które mają za zadanie wychowywać dzieci, nie działają prawidłowo lub w ogóle – rodzice, szkoła i opieka psychiatryczna. Za to sprawnie działają media społecznościowe, które przejęły funkcję i rolę edukacyjną, wychowawczą i opiekuńczą powyższych filarów. Oczywiście generalizuję, ale dane statystyczne, na które powołują się autorki, mówią same za siebie. Jest źle, a przynajmniej alarmująco, bo:

– 1/3 nastolatków ocenia siebie jako osobę uzależnioną od mediów społecznościowych,

– w ciągu ostatnich 30 dni chociaż raz upiło się 11,3% uczniów w wieku 15-16 lat i 18,8% w wieku 17-18 lat,

– ponad 72% dzieci i młodzieży deklaruje, że w internecie łatwo jest znaleźć treści o charakterze pornograficznym.

   To tylko kilka z twardych dowodów zaczerpniętych z badań na zagadnienia, które poruszyły autorki.

   Pytanie, co dalej?

   Autorki zaproponowały swój sposób na inercję i indolencję decydentów. W zakresie edukacji pojawiła się bardzo ciekawa propozycja rewolucji zrywającej z modelem szkoły pruskiej z transmisyjnym nauczycielem, zaproponowana przez naukowca i badacza dr. Marcina Kędzierskiego, o czym można poczytać w artykule Jak zrobić rewolucję w edukacji? A rodzicom autorki proponują tę pozycję, która chwilami stanowi gorzką pigułkę do przełknięcia, bo wyrywa brutalnie ze strefy komfortu, ale jest ważna i bardzo potrzebna.

   Dla wszystkich chcących być obecnym uważnie i relacyjnie w życiu nastolatka.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Nastolatki na krawędzi: czego nie wiecie o problemach swoich córek – Krystyna Romanowska, Agnieszka Dąbrowska, Marta Niedźwiedzka, Wydawnictwo Muza, 2023, 352 strony, literatura polska.

Podcast z autorką na temat książki.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Brak kategorii