Na ostrzu książki

Niepewność – Agnieszka Jucewicz, Tomasz Kwaśniewski

28 czerwca 2020

   Żyliśmy tak, jakbyśmy nie chcieli pamiętać, że tylko dwie rzeczy są pewne: śmierć i zmiana. Ale przyszedł nowy wirus i nam o tym przypomniał. – zauważyli we wprowadzeniu autorzy tej publikacji.

   A wraz z wirusem pojawiła się niepewność.

   A zaraz za nią przyszło poczucie chaosu, lęku, pomieszania i destrukcji dotychczasowych idei, oczekiwań, wyobrażeń, ale również pilna potrzeba mówienia o pandemii i jej skutkach. Dyskutowania, rozważania i analizowania, by oswoić się z nową sytuacją, a przede wszystkim, by ją zrozumieć. Zobaczyć siebie i swoje położenie w tym kryzysie.

   I wtedy pojawiła się Niepewność.

   Idealna odpowiedź na te potrzeby. Czternaście wywiadów Agnieszki Jucewicz i Tomasza Kwaśniewskiego z dwunastoma fachowcami – psychologami, psychiatrami, psychoterapeutami, filozofami i etykami. Specjalistami od psychiki ludzkiej zawodowo drążącymi wąskie tematy w swoich dziedzinach nauki. Część z nich w swoich wywiadach próbowała przeanalizować i wytłumaczyć emocje i stany psychiczne, które pojawiły się lub nasiliły w okresie epidemicznym i kwarantanny oraz podsunąć sposoby radzenia sobie z nimi. Techniki zamiany emocji negatywnych na pozytywne z ogromnym naciskiem na wypracowanie w sobie uważności, współczucia dla samego siebie. Znalezienia w sobie miejsca bezpiecznego i przyjaznego dla siebie, o czym czytałam w innych wywiadach Agnieszki Jucewicz zawartych w publikacji Czując. Dopiero wtedy można przejść do relacji na zewnątrz. Do jakości kontaktów z bliskimi, na których skupiały się kolejne rozmowy – rodzicami, dziećmi i partnerami, tłumaczące ich negatywną zmianę w sytuacji skrajnej. To tutaj znalazłam wytłumaczenie  najbardziej interesującego mnie zawodowo zagadnienia – stan psychiczny, potrzeby emocjonalne, zmiana zachowań i położenie społeczne nastolatków w przymusowym zamknięciu domowym.

   Ostatnie rozmowy przeniosły moją uwagę na samą epidemię.

   Dostarczyły konkretnych i rzeczowych informacji, omawiając procedury i wytyczne służb zdrowia z etycznego punktu widzenia oraz „naprawiając” wypaczone spojrzenie wykreowane przez media. To ważny wywiad zwracający uwagę, jak bardzo istotne jest źródło informacji i jego wpływ na człowiecze samopoczucie, a w efekcie – zachowanie. Rozmowy zakończył ostatni wywiad o przyszłości oraz wpływie epidemii i kwarantanny na zdrowie psychiczne społeczeństwa.

   Autorzy zadbali, by ułożenie tematów i rozmów o nich tworzyło logiczny proces rozpoznawania sytuacji, w której znaleźliśmy się – od wewnętrznego siebie na zewnątrz, zakończony spojrzeniem ogólnym.

   Od analizy poprzez zrozumienie i akceptację do działania.

   Dokładnie tego oczekiwałam. Solidnej, rzeczowej, konkretnej, sprawdzonej wiedzy dostarczającej materiału do ustabilizowania emocji i do budowania bazy do dalszego, spokojniejszego życia z nadzieją.

   Zauważyłabym jednak, że tylko na teraz, na tę niepewną chwilę, na ten skrajny moment.

    Jest jednak w tym zbiorze wyjątkowy dla mnie wywiad z prof. Bartłomiejem Dobroczyńskim o pięknie. Pozornie niepasującym do pozostałych i nieadekwatnym do poruszanej problematyki. Dla mnie jednak fundamentalnym, uniwersalnym i ponadczasowym. Śmiem nawet twierdzić, że to właśnie z braku pracy nad sobą w tej dziedzinie wynikają wszystkie zaskoczenia, nieprzygotowania i atawistyczne reakcje na zaistniałe nietypowe wydarzenia. Profesor pięknie tłumaczy, czym jest kultura z domeną reguł Piękna, Dobra i Prawdy, w której przeglądamy się, jak w lustrze szczególnie w sytuacjach trudnych, kiedy łatwo o panikę, przerażenie i chaos. Bo kiedy go zabraknie, działamy na oślep i stajemy się nieobliczalni. W tym sensie konfrontacja ze stanem epidemicznym to nie tylko lekcja pokory, bo grzeszyliśmy szeroko pojętą pychą, o czym mówi dr Jerzy Pawlik, ale również egzamin z życia człowieka zaawansowanego w cywilizacji technicznej, ale zacofanego w refleksji na temat własnych przeżyć, uczuć czy zasad moralnych, już nie mówiąc o społecznych więziach. – jak zauważa prof. Andrzej Leder. Człowieka karmiącego się mentalnie śmieciowym jedzeniem, jakim są media społecznościowe, które, według prof. Julianne Holt-Lunstad, szybko zaspokajają głód, ale w przeciwieństwie do relacji twarzą w twarz nie mają praktycznie żadnych wartości odżywczych. Zamiast hedonizmu i konsumpcjonizmu my, ludzie potrzebujemy ćwiczeń i ascez, jak to ujął niemiecki filozof Peter Sloterdijk, żeby nie stoczyć się w walkę najprymitywniejszych impulsów, z której nie wszyscy wychodzą cało. Część zostaje pokonanych, a część mocno poturbowanych.

   Te proporcje pokaże nam przyszłość w lustrze wypracowanej kultury indywidualnej i społecznej.

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Niepewność: rozmowy o strachu i o nadziei – Agnieszka Jucewicz, Tomasz Kwaśniewski, Wydawnictwo Agora, 2020, 304 strony, literatura polska.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Fakty reportaż wywiad