Na ostrzu książki

Węzły wojny – Krzysztof Kąkolewski

21 marca 2019

Węzły wojny – Krzysztof Kąkolewski
Wydawnictwo Zysk i S-ka , 2010 , 431 stron
Literatura polska

   Nieprawdą jest, że drugiej wojny światowej już nie ma. Że to miniona trauma dotycząca wyłącznie pokolenia w niej uczestniczącego. Że świat po niej jest szczęśliwy w odzyskanym czasie pokoju. Druga wojna światowa (…) jest obecna, aktualna, co więcej, w miarę oddalania się w czasie, coraz bardziej zagłębiamy się w jej wątki.
    Taką tezę postawił sobie autor pisząc w latach 70. i 80. ubiegłego wieku reportaże o zwykłych ludzkich losach i faktach historycznych z pierwszych stron gazet, tych wojennych i powojennych. O supłach, supełkach i węzłach na życiu, które zapętlały okoliczności, inni ludzie lub były zawiązywane samemu sobie, w walce o własne życie. Tak jak Irena Ch. uwikłana w pracę na rzecz gestapo i ruch oporu, ratując i mordując wiele osób. Jak partyzant Andrzej K. toczący wojnę w lasach i ginący za ojczyznę 20 lat po jej zakończeniu w reportażu Pierwszy żołnierz III wojny. Jak oświęcimscy więźniowie zamieszkujący i podejmujący pracę na terenie obozu, nie mogąc się uwolnić od miejsca swego cierpienia. Jak Marianna T. niepotrafiąca przerwać powojennych, toksycznych więzów wdzięczności za uratowanie jej życia. Jak kobieta o pseudonimie „Lawa” zapętlona między dwoma mężczyznami, dokonując wyboru unieszczęśliwiającego nie tylko całą ich trójkę, ale i później narodzone dzieci. Jak Franciszek Gajowniczek, któremu darowano życie z brzemieniem bycia wartym poświęcenia się przez jego wybawiciela Maksymiliana Kolbe. Jak Kut-morderca i Doliński-wzorowy obywatel w jednej osobie w nierozerwalnym węźle dalszego życia nawet po wojnie.
Takich historii zagmatwanych, poplątanych, uwikłanych, i co najsmutniejsze, przekazanych kolejnym pokoleniom, autor ujął w tych reportażach kilkadziesiąt. Wszystkie z piętnem dziedzictwa. Ja również taki supeł wojenny otrzymałam od mojej mamy. Ówcześnie kilkuletniego świadka eksterminacji Żydów. Obraz, który nigdy nie był moim osobistym udziałem, a który widzę ilekroć pada słowo wojna: scenę rozstrzeliwania miejscowego żydowskiego lekarza wraz z żoną i dziećmi i czerwoną krew sączącą się spomiędzy palców jego dłoni przyłożonych do twarzy.
    Ile pokoleń przeminie, by te węzły historii i przeznaczenia rozplątać, rozsupłać, wygładzić wyprostować, wyjaśnić, przeciąć?
Autor twierdzi, że mimo upływu (…) lat, sprawy te pozostaną w znacznej mierze niewyjaśnione, budząc wiele pytań, kontrowersji i wątpliwości. Zwłaszcza te najbardziej znane z historii oficjalnej, najgłośniejsze: denuncjacja „Grota”, zdrada i wydanie Niemcom Maksymiliana Kolbe czy polskich szpiegów pracujących dla okupanta.
Wbrew pozorom wojna nadal trwa, a rozsupływanie jej węzłów jest powolne lub w ogóle niemożliwe.

Jeden z reportaży w tej książce odbiega od nurtu tematycznego pozostałych. To Reportaż o reportażu zdradzający tajniki jego pisania. Ten film jest jego wizualnym uzupełnieniem.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Fakty reportaż wywiad

Tagi: książki w 2010