Na ostrzu książki

Otolit – Katarzyna Gondek

21 marca 2019

Otolit – Katarzyna Gondek
Wydawnictwo Świat Książki , 2015 , 188 stron
Seria Nowa Proza Polska
Literatura polska   

   Powieść psychologiczna.

   Wymagająca intelektualnie i wyczerpująca emocjonalnie. Ale chciałam właśnie takiej do poodczuwania i do pozastanawiania się. Tematyka klasyczna – trudne relacje między matką a córką. Opis – tworzony na wiele sposobów i różną narracją, by ułatwić mi zrozumienie problemu głównej bohaterki.

   I tylko bohaterka okazała się oporna.

   Ola, bo tak miała na imię, wolała milczeć niż mówić o sobie i wyjaśniać swoje trudne kiedyś, a obecnie nieistniejące relacje z Matką. Stroniła od ludzi. Agresywnie reagowała na zainteresowanie obcych. Unikała odpowiedzi na pytania zawoalowane lub zadane wprost. Wychodziła z założenia, że jej milczenie nie musi i nie chce się odzywać. Jest samo sobie władcą i więzieniem. Nic się nie zmieniło, więc nie ma po co wołać go teraz na mróz i śnieżycę. Niech siedzi w „dawno, dawno temu” i czeka na lepszy czas. Na jakąś odwilż.

   Metaforycznie przyszła nagle.

   W środku zimy i śnieżycy w postaci policyjnej informacji o zaginięciu Matki. Z niechęcią pomyślała – Matki mojej nie ma. Nie ma mojej Matki. Matki mojej brakuje. Matkę moją należy odnaleźć i przywrócić. To nie znaczy wcale, że z Matką moją należy się spotkać tak zwaną twarzą w twarz. Należy wskazać miejsce jej pobytu i udać się z powrotem do swojego życia.

   Ale tak się nie stało.

   Powrót do Miasta, z którego uciekła „tysiąc lat temu” i którego nieużywaną przez nią nazwę formalną zastąpiła nieformalną – Otolit, wciągnęło ją w swój ślimaczo-muszlowy kształt zbudowany z murów, budząc bolesną przeszłość i dramatyczną historię ucieczki od Matki. Oli z Otolitu. Teraz – podróż powrotną Oli do Otolitu, do przeszłości i w głąb siebie – duszy, umysłu i psychiki. Ola mogła stawiać opór, ale narracja w pierwszej osobie pozwoliła mi na wniknięcie w jej umysł i retrospekcyjną wędrówkę razem z nią po jego labiryncie i dosłownym labiryncie z miejskich murów Miasta.

   Nie było łatwo!

   Tak jak nie jest łatwo okiełznać rozedrgane myśli, a jeszcze bardziej wzburzone emocje człowieka zranionego, który zmuszony jest do ponownego rozdrapywania ran. Ich dynamika i rozchwianie nie pozwalały mi na ustalenie pewników, znalezienie punktów stałych i prawd ostatecznych. Nadinterpretacja faktów i nadwrażliwość Oli na Otolit i jego mieszkańców wymieszana z nierealnymi wizjami z przeszłości i zniekształconymi wydarzeniami teraźniejszymi w czasie, który mógł dziać się teraz i tutaj lub sto lat temu, a nawet dawno, dawno temu, zmusiły mnie do wolniejszego śledzenia toku myślenia kobiety. Do wyselekcjonowania jej swoistego kodu komunikacji pełnego powtórzeń i zatartych granic pojęć i czasu. Do odkodowywania indywidualnego i osobistego języka przekazu. Do wieloznaczności używanych słów, by z mieszanki fikcji i faktów wydobyć ponadczasową, uniwersalną, krwawiącą prawdę jednostki.

   Czułam się, jak psycholog z pacjentką na kozetce.

   Cierpliwie pozwalałam na tworzenie intymnego obrazu pełnego symboliki, pokrytego grubą warstwą patyny nieufności, uprzedzeń i niechęci, by powoli, rozebrać słowo po słowie, zdanie po zdaniu, cegła po cegle powstały mur i odsłonić potrzaskaną historię rodziny Oli. Tragedię miłości, a potem nienawiści do Matki, po której pozostała krwawa dziura, w którą wpadło co dobre i co złe w pamięci, zrosło, się zabliźniło i trwa. Pozostała tylko martwa tkanka blizny.

   Ale nie tylko!

   To opowieść również o losie Matki, która stworzyła i ukochała Otolit. Kobiety nietypowej, ogarniętej pasją ochrony Miasta, jego murów i przeszłości, która zamieniła się w chorobę wykluczającą ją z miejscowej społeczności, ściągając na siebie ostracyzm.

   To również opowieść o mieszkańcach Otolitu, których Matka uznała ostatecznie za złych, podłych, zawistnych. Ludziach żyjących w piekle małomiasteczkowych plotek, kłamstw i podłości i wciągających do tego piekła innych. Tworzących innym nowe życie z błota informacji, które wymieszane z czymkolwiek miało spełniać ich wyobrażenia. Pasować do piekła.

   Nieprzystających wyrzucali poza obręb murów Otolitu.

   To dla nich i do nich skierowana jest ta opowieść. Jej przesłanie widać w motcie:

   I o tym znoju budowania murów i jeszcze większym jego kruszenia opowiedziała mi kobieta z Miasta.

   Ola z Otolitu i wielu innych miast i miasteczek.

Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.



Autorka: Maria Akida

Kategorie: Powieść psychologiczna

Tagi: książki w 2017