Na ostrzu książki

Agresja elektroniczna i cyberbullying – Jacek Pyżalski

21 marca 2019

Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży – Jacek Pyżalski
Oficyna Wydawnicza Impuls , 2012 , 317 stron
Literatura polska

Miecz o dwóch ostrzach.
Tak Internet nazwał, cytowany przez autora, Zheng Yan, profesor zajmujący się psychologią wychowawczą na amerykańskim Uniwersytecie Harwardzkim, który ujął w tej metaforze zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje społeczne, jakie ze sobą niesie. Autor w swoim opracowaniu skupił się przede wszystkim na tych negatywnych. Przy czym Internet uznał za nowe narzędzie realizacji zjawisk negatywnych, do których należy agresja elektroniczna. W swoich rozważaniach teoretycznych i badaniach zawęził ją do cyberbullyingu czyli przemocy elektronicznej zachodzącej tylko w środowisku szkolnym. Zanim jednak zaczął posługiwać się charakterystycznymi pojęciami związanymi z tematem, przytoczył wyczerpującą dawkę współczesnej wiedzy na ten temat w kilku pierwszych rozdziałach. W treści powołał się na badaczy nauk społecznych z całego świata, a tym samym wprowadził w świat nowych mediów i komunikacji zapośredniczonej, podkreślając przy tym jedność świata wirtualnego i rzeczywistego oraz standardowość procesów społecznych w nich zachodzących, jedynie przeniesionych do świata Internetu. To bardzo ważna uwaga, która nie pozwala na negowanie i piętnowanie Internetu jako takiego, wskazując jedynie na pojawienie się nowego środowiska socjalizującego młodzież.
Rozwój technologiczny trwa!
Nie było, nie ma i nie będzie takiego człowieka, który by go powstrzymał. Jak zauważył autor – wszystkie media na przestrzeni ostatnich dwustu lat, tj.: telegraf, telefon, radio, film i telewizja, bywały oskarżane o wiele bardzo niekorzystnych zjawisk (np. osłabienie więzi społecznych), przy równoległym świętowaniu i apoteozie możliwości, które przynosiły. Dlatego zamiast demonizować Internet, należy mu się bardzo dobrze przyjrzeć.
I dokładnie to zrobił autor!
Nominowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego do europejskiej akcji badającej zjawisko cyberbullyingu przeprowadził badania pod tym kątem wśród polskiej młodzieży, studentów i nauczycieli. Pozyskał nie tylko możliwość współpracy z czołowymi naukowcami badającymi to zagadnienie, ale i dostęp do najnowszych wyników ich prac. Doświadczenia i wnioski swojej czteroletniej pracy badawczej umieścił w drugiej części tej monografii. Szczegółowo opisał metodykę i procedury badawcze, ale co najważniejsze, sformułował teorię dotyczącą agresji elektronicznej, którą nazwał teorią ABACUS. Dla mnie najważniejszym i najbardziej przydatnym okazało się skonstruowanie praktycznych rozwiązań w zakresie profilaktyki i interwencji w przypadku agresji elektronicznej. „Nowy” cyberbullying to nic innego, jak dobrze znana przemoc szkolna (bullying) przeniesiona do świata wirtualnego. Odczarował zjawisko, które metaforycznie autor nazwał za cytowanym Quingiem Li – starym winem w nowej butelce.
To bardzo dobra wiadomość!
Zwłaszcza dla przerażonych i bezradnych osób odpowiedzialnych za wychowanie młodzieży. Autor daje im do ręki sprawdzone metody wychowawcze, zamiast restrykcyjnych i ograniczających dostęp do Internetu. Wymaga to jednak ze strony dorosłych zajrzenia do niego jako nowego pola działań wychowawczych, w którym stare metody w nowym środowisku mogą przynieść zamierzony efekt – świadome i odpowiedzialne korzystanie przez młodzież z nowych mediów.
To trudne!
Biorąc pod uwagę międzypokoleniową lukę cyfrową istniejącą między tubylcami cyfrowymi (ludzie urodzeni w latach 80. XX wieku i poddani immersji nowym mediom) a imigrantami cyfrowymi urodzonymi wcześniej, zjawisko cyberbullyingu póki co rozwija się bez przeszkód i nie daje objawów w realu. A jeśli już, to jest również skutkiem w postaci samobójczej śmierci. To właśnie fala samobójstw wśród norweskich nastolatków skłoniła badaczy nauk społecznych do zgłębienia tego zjawiska. Ofiary cyberbullyingu bardzo rzadko proszą o pomoc dorosłych. Wyniki badań polskich autorów wskazują, że jedynie co dziesiąta ofiara przemocy online informuje o tym rodziców, a bardzo nieliczni – nauczycieli. – podkreśla autor. Budujące jest to, że w obecnym roku szkolnym jednym z priorytetów w polskich szkołach jest technologia informacyjna i komunikacyjna. Ta praca badawcza i wynikające z niej wnioski idealnie wpisują się w ten priorytet, czyniąc z niej lekturę obowiązkową dla wszystkich wychowujących dzieci i młodzież.
Również rodziców.