Na ostrzu książki

Angst with happy ending – Weronika Łodyga

7 maja 2021

Alex był wściekły!

   Miał do tego prawo. Był przekonany, że przez trzy miesiące wymieniał się myślami, informacjami, wiadomościami i historiami ze swojego życia z Yuki. Że był przy tym szczery i otworzył się przed dziewczyną, z którą znalazł wspólny język. Wybrał się na spotkanie w realu bardzo podekscytowany do momentu, kiedy zobaczył przed sobą to coś. Niewysokie stworzenie w bluzie z kapturem o typowo chłopięcej urodzie, ale babskiej mowie ciała. Wtedy wkurzył się i nazwał tę istotę „catfishingującą pluskwą”. Czuł się oszukany, a kłamstwo w jego oczach wystarczyło, żeby przekreślić to coś i dotychczasową z nim znajomość, nie dostrzegając, że stał się ofiarą własnych założeń, oczekiwań i stereotypów. Zdecydowanie nie chciał mieć z tym czymś nic wspólnego.

   Jednak splot okoliczności nie pozwolił mu na to.

   Za Beniaminem, bo tak naprawdę miał na imię właściciel internetowej tożsamości Yuki, wstawiła się jego siostra. Z czasem Alex odnalazł w Beniaminie dobrze znaną Yuki, a jego tak trudna początkowo do przyjęcia powierzchowność, straciła dla niego jakiekolwiek znaczenie. Zaczął patrzeć na niego oczami przyjaciela, który zrozumiał, że nie można skreślać ludzi tylko z powodu jednej, nieakceptowalnej cechy lub czynu. Że ta jedna wada nie niweluje pozostałych, cudownych, wspaniałych zalet składających się na człowieka. O Beniaminie stanowiły jego odwaga w mówieniu prawdy, tolerancja na inność, wyrozumiałość, inteligencja, pasje, zainteresowania, zdolności i wiele innych cech, których Alex nie chciał poznać, ponieważ uznał, że jeśli jedna z nich nie przypadła mu do gustu, reszta również do niczego się nie nadaje. Ich rodząca się powoli przyjaźń tym razem w realu łamała i oswajała również społeczne tabu homoseksualizmu.

   Beniamin był gejem.

   Do tej pory Alex był siedemnastolatkiem mocno skupionym na sobie, na swoich przeżyciach i emocjach, niepodejmującym próby zrozumienia innych wokół siebie i ich problemów. Zamknięty w sobie swoje pretensje i żal kierował wobec innych, a przede wszystkim do matki, która wychowywała go sama. Przyjaźń z Beniaminem zmieniła jego zachowawczą postawę wyrażaną w poglądzie – Bo hej, on nie popiera, no ale nie jest też po i c h stronie. Jest gdzieś pomiędzy, gdzieś indziej, gdzieś, gdzie to nie ma znaczenia. Zrozumiał jednak, że nie ma takiego miejsca „gdzie indziej”, w którym nie ma to znaczenia, a bierność prędzej czy później w pośredni lub bezpośredni sposób dotknie go.

   I tak też się stało.

   Autorka stworzyła emocjonalną i bardzo mądrą historię, w której głównymi bohaterami byli nastolatkowie poszukujący swojej tożsamości. Z różnych środowisk, o zróżnicowanej pozycji ekonomicznej, sytuacji rodzinnej i stąd z odmiennymi problemami, ale jednocześnie jednakowymi dla adolescencji jak: zaniżone poczucie własnej wartości, lęk przed szczerością, potrzeba wspierającej obecności dorosłego lub rówieśnika, ambiwalentne zachowania wyrażane w postawie chaotic neutral, potrzeba tożsamości i budowanie jej alternatyw w sieci, nadwrażliwość na ocenę z zewnątrz lub jej nadinterpretacja, poszukiwanie odpowiedzi na podstawowe pytanie egzystencjalne, kruchość stabilności psychiki, nieumiejętność wyrażania emocji i wiele, wiele innych, które autorka przepięknie, trafnie i umiejętnie ukazała w losach nastolatków. Wszystko to skonfrontowała z problemami świata dorosłych, ukazując jej skutki – próby samobójcze, depresja, agresja, przemoc czy ucieczka w środki odurzające. Autorka w tych wydarzeniach, które były udziałem młodych ludzi, zawarła  przebogatą wiedzę z psychologii rozwojowej młodzieży, pokazując motywujące lub destrukcyjne procesy i mechanizmy zachodzące w środowisku rodzinnym oraz grupie rówieśniczej, w których odnalezienie się przypominało walkę o przetrwanie w dżungli zależności społecznych, kontaktów interpersonalnych, norm kulturowych i wynikających z nich uprzedzeń, stereotypów i powszechnie obowiązujących schematów. Ich swoistym komentarzem uczyniła bardzo mądre dialogi między bohaterami objaśniające, tłumaczące, a przede wszystkim wskazujące drogę nastolatkowi. Operowała przy tym bardzo trafnymi metaforami, które śmiało polecam do stosowania na co dzień w pracy z młodzieżą. Na przykład, jak przemawiać do zagubionego nastolatka uważającego siebie za zepsutego, wybrakowanego, odmiennego i bezwartościowego – Pomyśl o tym jak o byciu jedynym bez okularów w grupie okularników To, że ich nie masz, nie znaczy, że jesteś gorszy i czegoś ci brakuje. Po prostu nie potrzebujesz ich, żeby dobrze funkcjonować.

   Jest w tej powieści tego multum!

   To z powodu tak szeroko poruszanej w tej powieści tematyki i wielości zagadnień umieszczonych w warstwie społecznej i psychologicznej tak bardzo ważnych w okresie dorastania, zaszufladkowanie jej tylko jako powieści poruszającej problem homoseksualizmu w okresie nastoletnim byłby bardzo krzywdzący. To nie jej jedyna cecha. Przede wszystkim poszerza spojrzenie na inne orientacje seksualne w spektrum LGBT+, ponieważ Alex odkrywa w sobie aseksualizm, o którym bardzo rzadko się mówi, na granicy w ogóle. Jednak najważniejszym przesłaniem jest jedna myśl – Ludzie mają więcej niż jedną cechę. Są składową wielu cech, a patrzenie na człowieka przez pryzmat tylko jednej szkodzi przede wszystkim tak widzącemu innych ludzi, prowadząc do nienawiści i przemocy. To prosta droga do odcięcia się, by zrobić cokolwiek dobrego. W tym dla siebie.

   Przede wszystkim dla siebie.

   Takich tematów i zagadnień do przemyśleń ta opowieść ma dużo więcej i dlatego uważam ją za świetną bazę materiału do rozmów z młodzieżą. Oknem, przez które można zajrzeć do ich duszy, do sposobu postrzegania świata, a tym samym do zrozumienia ich postępowania. Do dostrzeżenia zdezorientowanej istoty obwarowanej lękiem i obawą przed byciem sobą, ale pełną potrzeby akceptacji, miłości, zaufania, a przede wszystkim uważnej obecności drugiej osoby.

   Wtedy bunt tak charakterystyczny dla procesu dojrzewania ma szansę na szczęśliwe zakończenie, jak sugeruje tytuł.

   Dla wszystkich!

   Zdania pisane kursywą są cytatami pochodzącymi z książki.

Angst with happy ending – Weronika Łodyga, Wydawnictwo Kobiece, Wydawnictwo Young, 2021, 292, literatura polska.

Autorka: Maria Akida

Kategorie: Dla młodzieży